Moloz ismi neden değiştirilemedi?
Trabzon’da kadimden beri kullanılan yer adlarından birisi Moloz ’dur. Moloz, bugün dolmuş taksi tabelaları hariç resmi yer adları içerisinde bulunmayan ancak Trabzonlunun unutmadığı isimlerden biridir.
Sözlük anlamı; genellikle yapılardan atılan taş kırıntıları, toprak ve kireç vb.den oluşan döküntü veya hiçbir işe yaramayan değersiz şeydir. İyi ama Trabzon’un merkezinde deniz kıyısındaki bu alana neden Moloz ismi verilmiştir:
Trabzon’da Pazarkapı mahallesindeki deniz kenarına uzun yıllar çöp ve hafriyat atıkları döküldüğü içinbu ismin verildiği düşünülür. Ancak ta 1500’lü yılların seyahatnamelerinde Moloz isminin kullanıldığını görüyoruz. Yani aynı bölgeye o yıllarda da Moloz deniliyordu. Nitekim aynı zamanda hemşerimiz olan Seyyah Aşık Mehmet, Moloz ‘un Rum veya Laz dilinde duvar dayağı manasına geldiğini belirtir.
EVLİYA ÇELEBİ NE DEDİ?
Yine 1640 senesinde Trabzon’a gelen Evliya Çelebi, Şehirde Moloz kapısından bahseder ve “Rumca’daMoloz’a, hurda safra taşı derler. Bu yerin sahasına baştanbaşa moloz taşları ile dolu olduğundan, “Moloz Kapısı” derler. Laz dilinde Moloz, yıkılmak üzere olup da destekle durdurulan binalardır” bilgisini verir.
Moloz ismi ile ilgili tarihten gelen bu bilgileri değerlendirdiğimizde, bu yerin baştanbaşa moloz taşları ile dolu olduğunu, o yüzden bu alana Moloz denildiğini düşünüyoruz. Bunlara ilaveten 1950’li yıllardan sonra bu bölgedeyapılan hafriyat dökümleri ile 1970’lerden sonra buraya çöplerin dökülmesi Moloz ismini şehrin hafızasında iyice pekişmiştir.
Yani en az 500 yıllıkhikâyesi olan bir isimdir Moloz. Ancak olumlu hiçbir şey çağrıştırmayan bu isim zaman zaman Trabzon’da gündem olmuş ve değiştirilmesini isteyenler bulunmuştur. Nitekim 1986 senesinde Trabzon Büyükşehir Belediyesi eski meclis arşivinde bununla ilgili yapılan bir görüşme dikkatimizi çekiyor.
ŞİRİN YALI-ALİ ŞÜKRÜ BEY
Dönem, Orhan Karakullukçu’nun kudretli dönemidir. Anlaşılan o ki bir grup vatandaş belediye meclisine dilekçe ile başvurur ve rahatsızlık verdiğini söyledikleri Moloz isminin değiştirilmesini talep ederler. Hatta anlaşıldığı kadarıyla belediye dilekçeyi veren vatandaşlardan öneri istemiş ve dilekçe sahipleri de on iki isimden oluşan bir öneri listesini belediyeye sunmuştur. Tutanaklara yansıyan öneriler şunlardır:
“Şirin yalı, Güzel yalı, Suat Oyman Mevkii, Yeni Çağan Caddesi, Tümerkent caddesi, Yeni Evrim Caddesi, Güleryüz caddesi, Eser Caddesi, Belde gül, Fatih Sultan alanı, Ali Şükrü Bey alanı.”
Beş yüz yıllık bir isim olan Moloz’un yerine önerilen isimlerden Şirin yalı ve Güzel yalı isimlerini bazı meclis üyeleri uygun bulsa da başkan Karakullukçu farklı düşünmektedir. Zira köklü ve sürekli toplumların yer isimlerini korumada titizlik gösterdiklerini söyleyerek yer adlarındaki sürekliliğin korunması açısından bu ismin “Eski Moloz” olarak ifade edilmesini söyleyerek ismin korunmasını önerir. Öneri aynen kabul edilir.
Trabzon’da yüzlerce yıldır Moloz denildiğinde herkes neresi olduğunu anlar ve kimse yadırgamaz.Munhaneönü böyledir, Faroz böyledir, Arafilboyu böyledir… O yüzden diyoruz ki tarihi kendi doğal akışına bırakalım. Zira tarih ve medeniyet süzgeci bazı isimleri unutturur, bazı isimleri yaşatır, bazılarını ise dönüştürür. Tekfurçayır’ın unutulması; Aya Filibo’nun Arafilboyu’na, Aya Kindinos’un Kindinar’a dönüşmesi gibi.”
Moloz’a hamsi almaya gidiyorum” diyen adamın bugün herkes nereye gittiğini bilir. Kulağa hoş gelmese de Moloz ismi, şehrin kadim hafızasından bu güne taşınan herkesin kabullendiği bir mevki adı olmaya devam etmektedir. Moloz ’la ilgili daha geniş malumat isteyenleri Ortahisar Belediyesi tarafından basılan “Arşivdeki Trabzon” adlı kitabımıza havale ederek bitirelim.
