AĞASAR DAVET GELENEĞİ
Ramazan ayı içerisinde köylü, komşu, dost akrabayı evlere veya ortak kullanılan cami yanı kapalı mekanlarına davet ederek toplu iftar verilir.
Ölünün arkasından 52. Gece adıyla da aynı davet, ramazan dışında da verilir.
Bir de dini bayramlarda bayram namazı sonrası kadın kız, çocuk büyük herkesin katıldığı özel yapım “keşkek” daveti verilir.
Bu davetlerin üç şekli vardır.
Bayram keşkekleri hariç, bu davetler, eski zamanlarda ev yapımı yemeklerle evlerde verilirdi.
Nüfusun artmasıyla birlikte evler yeterli gelmediği için son dönemlerde köy veya mahalle merkezlerinde genellikle cami müştemilatı veya cami yanındaki bağısız özel yapım toplanma salonlarında yemek şirketlerine yaptırılan yemeklerle verilmektedir.
Evlerde verilen davetlerde, kısmen deneyimli bir yemek ustasının sevk ve idaresinde herkes yardıma gelir, yemekler el birliği ile hazırlanır; yine özellikle bay bayan gençlerin gönüllü hizmetleri ile servis edilir.
Davet vermek için Ramazan ayının günleri, davet vermek isteyenlerin sayısının çokluğu nedeniyle yetmediği yıllar olurdu.
Bu nedenle davet vermek isteyen aileler sıraya koyulur, bazen sıra karışır, bundan dolayı tartışmalar yaşanırdı. Yokluk yıllarındaki ikram etme yarışı ve hevesi gittikçe azalmaktadır.
Yemek çeşitleri zamana ve genel ekonomiye göre değişiklik göstermektedir.
Ulaşım olmadığı dönemlerde dışarıdan gıda maddeleri gelmediği için tamamen yerli ürünlerden hazırlanan pancar çorbası, arpa çorbası, kırılmış mısır çorbası, kuru fasulye, pilav, armut veya elma hoşafı, yoğurt, pişi makarnası, bazen de ilave olarak kıyılmış çökelek ve mısır ekmeği ikram edilirken bazı mahallelerde de “yahni” ikram edilmektedir.
Son zamanlarda ise klasik ramazan menüsü biçiminde sipariş verilmektedir.
Bu davet ve ikramlar herkesin vermek istediği ancak gücü olanın yerine getirdiği bir gelenektir. Davet veren aile bunu bir yük değil, mutluluk kaynağı olarak görür.
Buna imrenen komşular, ilk fırsatta benzer bir daveti kendilerinin de vermesi için dua eder.
Son yıllarda davet verenlerin sayısının azaldığı görülmektedir. Bunun sebebi köylerde çok az nüfus kalmış olması, gençlerin bu geleneğe uzak kalması gibi sebepler gösterilebilir.
Ekonomik sebepler sayılamaz çünkü eskiye göre zengin sayısı çok fazladır buna rağmen davet sayısında düşüş vardır.
Değerlerimizin değersizleştirilmesi de önemli neden olarak gösterilebilir.
Üç temel dayanağı vardır. Dini, milli ve psikolojik.
Dini anlamda sevap kazanma arzusu, ailenin ölülerine iyilikte bulunma niyeti, Allah’ın merhamet ettiği aile olma umudu sayılabilir.
Milli anlamda ataya ve geleneğe bağlılık, adeti sürdürme, eleştiriden sakınma görülmektedir.
Psikolojik sebep olarak ise gördüğünden, yaptığından geri kalmama, sosyal statüsünü koruma. Toplumdan kopmama, davet sayesinde kendini mutlu hissetme gibi sebepler sayılabilir.
Abdullah GÜLAY
Araştırmacı-yazar
